ZATRUDNIANIE MŁODOCIANYCH
regulowane jest przez przepisy
Kodeksu Pracy (Dział dziewiąty) oraz
akty wykonawcze
Młodocianym w rozumieniu kodeksu jest osoba, która ukończyła 16 lat, a nie przekroczyła 18 lat.
Co do zasady, zabronione jest zatrudnianie osoby, która nie ukończyła 16 lat
Wolno zatrudniać tylko tych młodocianych, którzy:
-
ukończyli co najmniej gimnazjum,
-
przedstawią świadectwo lekarskie stwierdzające, że praca danego rodzaju nie zagraża ich zdrowiu.
Przypadki, w których dopuszcza się zatrudnienie osób poniżej 16 roku życia lub osób, które nie ukończyły gimnazjum określa rozporządzenie (Dz.U. z 2002 r, nr 214, poz.1808) -
czytaj więcej ⇒zatrudnienie wyjątkowo dopuszczalne
Młodociany nie posiadający kwalifikacji zawodowych może być
zatrudniony tylko
w celu przygotowania zawodowego (w trzech formach: nauki zawodu/przyuczenia do wykonywania określonej pracy/rzemieślniczego przygotowania zawodowego)
Pracodawca zatrudniający młodocianego, jest obowiązany:
-
zwolnić młodocianego od pracy na czas potrzebny do wzięcia udziału w zajęciach szkoleniowych w związku z dokształcaniem się
-
przekazać informacje o ryzyku zawodowym, które wiąże się z pracą wykonywaną przez młodocianego, oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami młodocianemi i przedstawicielowi ustawowemu młodocianego
-
prowadzić ewidencję pracowników młodocianych.
-
zapewnić młodocianym pracownikom opiekę i pomoc, niezbędną dla ich przystosowania się do właściwego wykonywania pracy.
-
zapoznać młodocianego z wykazem lekkich prac przed rozpoczęciem przez niego pracy (jeżeli młodociany jest zatrudniony na podstawie umowy o prace przy wykonywaniu lekkich prac, tj. w celach innych niż przygotowanie zawodowe)
-
do uzyskania od młodocianego zatrudnionego przy pracach lekkich, oświadczenia o zatrudnieniu albo o niepozostawaniu w zatrudnieniu u innego pracodawcy
Zawieranie i rozwiązywanie umów o prace w celu przygotowania zawodowego
Do zawierania i rozwiązywania z młodocianymi umów o prace w celu przygotowania zawodowego mają zastosowanie przepisy kodeksu dotyczące umów o prace na czas nie określony.
Umowa o prace w celu przygotowania zawodowego powinna również określać :
-
rodzaj przygotowania zawodowego (nauka zawodu lub przyuczenie do wykonywania określonej pracy),
-
czas trwania i miejsce odbywania przygotowania zawodowego,
-
sposób dokształcania teoretycznego,
-
wysokość wynagrodzenia.
Rozwiązanie za wypowiedzeniem umowy o prace zawartej w celu przygotowania zawodowego dopuszczalne jest tylko w razie:
-
niewypełniania przez młodocianego obowiązków wynikających z umowy o prace lub obowiązku dokształcania się, pomimo stosowania wobec niego środków wychowawczych,
-
ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy,
-
reorganizacji zakładu pracy uniemożliwiającej kontynuowanie przygotowania zawodowego,
-
stwierdzenia nieprzydatności młodocianego do pracy, w zakresie której odbywa przygotowanie zawodowe
Szczególna ochrona zdrowia
Młodociany podlega wstępnym badaniom lekarskim przed przyjęciem do pracy oraz badaniom okresowym i kontrolnym w czasie zatrudnienia.
Jeżeli lekarz orzeknie, że dana praca zagraża zdrowiu młodocianego, pracodawca jest obowiązany zmienić rodzaj pracy, a gdy nie ma takiej możliwości, niezwłocznie rozwiązać umowę o prace i wypłacić odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia.
Pracodawca jest obowiązany przekazać informacje o ryzyku zawodowym, które wiąże się z pracą wykonywaną przez młodocianego, oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami również przedstawicielowi ustawowemu młodocianego.
Nie wolno zatrudniać młodocianych przy pracach wzbronionych
Czas pracy młodocianego
Czas pracy młodocianego w wieku do 16 lat nie może przekraczać 6 godzin na dobę.
Czas pracy młodocianego w wieku powyżej 16 lat nie może przekraczać 8 godzin na dobę.
Do czasu pracy młodocianego wlicza się czas nauki w wymiarze wynikającym z obowiązkowego programu zajęć szkolnych, bez względu na to, czy odbywa się ona w godzinach pracy.
Jeżeli dobowy wymiar czasu pracy młodocianego jest dłuższy niż 4,5 godziny, pracodawca jest obowiązany wprowadzić przerwę w pracy trwającą nieprzerwanie 30 minut, wliczaną do czasu pracy.
Młodocianego nie wolno zatrudniać w godzinach nadliczbowych ani w porze nocnej.
Pora nocna dla młodocianego przypada pomiędzy godzinami 22,00 a 6,00.
W w przypadku pracowników poniżej 16 lat oraz młodocianych, którzy nie ukończyli gimnazjum, i młodocianych nieposiadających kwalifikacji do odbycia przygotowania zawodowego pora nocna przypada pomiędzy godzinami 20:00 a 6:00
Przerwa w pracy młodocianego obejmująca porę nocną powinna trwać nieprzerwanie nie mniej niż 14 godzin.
Młodocianemu przysługuje w każdym tygodniu prawo do co najmniej 48 godzin nieprzerwanego odpoczynku, który powinien obejmować niedzielę.
Urlopy wypoczynkowe młodocianych
Młodociany uzyskuje z upływem 6 miesięcy od rozpoczęcia pierwszej pracy prawo do urlopu w wymiarze 12 dni roboczych.
Z upływem roku pracy młodociany uzyskuje prawo do urlopu w wymiarze 26 dni roboczych.
Jednakże w roku kalendarzowym, w którym kończy on 18 lat, ma prawo do urlopu w wymiarze 20 dni roboczych, jeżeli prawo do urlopu uzyskał przed ukończeniem 18 lat.
Młodocianemu uczęszczającemu do szkoły należy udzielić urlopu w okresie ferii szkolnych.
Młodocianemu, który nie nabył prawa do urlopu, pracodawca może, na jego wniosek, udzielić zaliczkowo urlopu w okresie ferii szkolnych.
Pracodawca jest obowiązany na wniosek młodocianego, ucznia szkoły dla pracujących, udzielić mu w okresie ferii szkolnych urlopu bezpłatnego w wymiarze nie przekraczającym łącznie z urlopem wypoczynkowym 2 miesięcy. Okres urlopu bezpłatnego wlicza się do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze.
Zatrudnianie młodocianych w innym celu niż przygotowanie zawodowe
Młodociany może być zatrudniony na podstawie umowy o prace przy wykonywaniu lekkich prac.
Praca lekka nie może powodować zagrożenia dla życia, zdrowia i rozwoju psychofizycznego młodocianego, a także nie może utrudniać młodocianemu wypełniania obowiązku szkolnego.
WYKAZ PRAC LEKKICH
Wykaz lekkich prac określa pracodawca
po uzyskaniu zgody lekarza wykonującego zadania służby medycyny pracy.
Wykaz ten wymaga
zatwierdzenia przez właściwego inspektora pracy.
Wykaz lekkich prac nie może zawierać
prac wzbronionych młodocianym, określonych w przepisach
Wykaz lekkich prac ustala pracodawca w regulaminie pracy. Pracodawca, który nie ma obowiązku wydania regulaminu, ustala wykaz lekkich prac w osobnym akcie.
Pracodawca jest obowiązany zapoznać młodocianego z wykazem lekkich prac przed rozpoczęciem przez niego pracy.
WYMIAR I ROZKŁAD CZASU PRACY MŁODOCIANEGO ZATRUDNIONEGO PRZY PRACY LEKKIEJ
Pracodawca ustala wymiar i rozkład czasu pracy młodocianego zatrudnionego przy lekkiej pracy, uwzględniając tygodniową liczbę godzin nauki wynikającą z programu nauczania, a także z rozkładu zajęć szkolnych młodocianego.
Tygodniowy wymiar czasu pracy młodocianego w
okresie odbywania zajęć szkolnych nie może przekraczać 12 godzin.
W dniu uczestniczenia w zajęciach szkolnych wymiar czasu pracy młodocianego nie może przekraczać
2 godzin.
Wymiar czasu pracy młodocianego
w okresie ferii szkolnych nie może przekraczać
7 godzin na dobę i 35 godzin w tygodniu.
Dobowy wymiar czasu pracy młodocianego
w wieku do 16 lat nie może jednak przekraczać
6 godzin.
Wymiar czasu pracy określony powyżej, obowiązuje także w przypadku, gdy młodociany jest zatrudniony u więcej niż jednego pracodawcy.
Przed nawiązaniem stosunku pracy pracodawca ma obowiązek uzyskania od młodocianego oświadczenia o zatrudnieniu albo o niepozostawaniu w zatrudnieniu u innego pracodawcy.